Στην παγίδα της αμηχανίας

Στην παγίδα της αμηχανίας

Ο Πέτρος παραπονιέται πως κάθε φορά που βρίσκεται σε μια άγνωστη παρέα ή που συναντά τον προϊστάμενό του νιώθει εξαιρετικά άβολα... ιδρώνει, κοκκινίζει, ντρέπεται, νιώθει αμήχανα... όσο κι αν προσπαθεί να το ξεπεράσει, αυτό εμφανίζεται και κάνει τη ζωή του δύσκολη... υπάρχουν μάλιστα φορές που αυτή του η αμηχανία τον οδηγεί σε μια σειρά από γκάφες και αδεξιότητες, οι οποίες γίνονται αντιληπτές από τους γύρω του και αυτό του προξενεί ακόμα μεγαλύτερη αμηχανία... δεν είναι λίγες οι φορές που εύχεται να άνοιγε η γη να τον καταπιεί... σου θυμίζει κάτι όλο αυτό;

Έχεις σκεφτεί ποτέ τι είναι αυτό που υπάρχει πίσω από την αμηχανία σου; Πόσο συχνά νιώθεις αμήχανα απέναντι σε μια κατάσταση ή σε έναν άνθρωπο με τον οποίο αλληλεπιδράς; Τι είναι τελικά η αμηχανία και πού οφείλεται;

Σύμφωνα με τον Μαρκ Τουαίην "ο άνθρωπος είναι το μόνο ζώο που κοκκινίζει· ή που θα έπρεπε να το κάνει" ενώ ο Ζαν ντε Λα Μπρυγιέρ υποστηρίζει ότι οι άνθρωποι κοκκινίζουν λιγότερο για τα εγκλήματά τους απ’ ό,τι για τις αδυναμίες τους και τη ματαιοδοξία τους. Η αμηχανία είναι μια μορφή άγχους που μας κατακλύζει και φαίνεται να αποκτά με μεγάλη ευκολία και ταχύτητα μεγάλες διαστάσεις κατά τη διάρκεια της έκθεσής μας σε μια αλληλεπίδραση. Όταν αισθανόμαστε αμήχανα ιδρώνουμε, γινόμαστε αδέξιοι, κάνουμε λάθη, τα χάνουμε, αποφεύγουμε να έρθουμε σε επαφή με τους άλλους και προσπαθούμε να κρυφτούμε προκειμένου να μη μας καταλάβουν. Η αλήθεια βέβαια είναι ότι οι άλλοι αντιλαμβάνονται την αμηχανία μας και προσπαθούν να μας βοηθήσουν είτε λέγοντας είτε κάνοντας κάτι με την ελπίδα να νιώσουμε καλύτερα.

Η αμηχανία γίνεται ένας φαύλος κύκλος από τον οποίο βγαίνουμε δύσκολα. Όσο πιο αδέξιοι γινόμαστε, τόσο πιο άσχημα νιώθουμε. Όσο πιο άσχημα νιώθουμε, τόσο πιο πολλά λάθη κάνουμε. Όσο πιο πολλά λάθη κάνουμε, τόσο πιο αμήχανα αισθανόμαστε. Όσο πιο αμήχανα αισθανόμαστε, τόσο μεγαλύτερη ντροπή νιώθουμε και πάει λέγοντας.

Γιατί όμως εκδηλώνεται η αμηχανία; Σύμφωνα με τη θεωρία του Goffman (1985) τείνουμε να παρουσιάζουμε προς τα έξω έναν εαυτό που είναι εν μέρει ψεύτικος. Όταν αυτός ο ψεύτικος εαυτός αμφισβητηθεί ή διαψευστεί κατά τη διάρκεια μιας αλληλεπίδρασης, τότε εμείς νιώθουμε αμήχανα γιατί δεν ξέρουμε πώς να αποκαταστήσουμε την εικόνα που προβάλλαμε μέχρι εκείνη την ώρα προς τα έξω. Από την άλλη υπάρχουν μικρά και καθημερινά επεισόδια που μπορούν να πυροδοτήσουν στιγμές έντονης αμηχανίας όπως ισχυρίζονται οι Gross & Stone. Για παράδειγμα ένας ομιλητής σηκώθηκε να μιλήσει σε ένα συμπόσιο αλλά πιάστηκε το τραπεζομάντηλο στο φερμουάρ του παντελονιού του με αποτέλεσμα να παρασύρει τα πάντα στο τραπέζι. Η σκηνή που ακολούθησε ήταν ενδεικτική μιας μεγάλης σε ένταση και διάρκεια αμηχανίας.

Πώς μπορούμε όμως να αποφύγουμε την αμηχανία; Είναι αλήθεια πως δεν τα χάνουμε όλοι μπροστά σε ένα λάθος ή μια αδεξιότητα. Αυτοί που δεν είναι επιρρεπείς στην αμηχανία είναι όσοι δεν δίνουν πολύ μεγάλη σημασία στο τι θα πουν οι άλλοι και εκείνοι που παρουσιάζουν τον εαυτό τους όπως πραγματικά είναι και όχι όπως θα ήθελαν να είναι. ΄Ισως λοιπόν αξίζει να μείνουμε όλοι πιο πιστοί σε αυτό που είμαστε και όχι σε αυτό που θα θέλαμε να είμαστε ή που πιστεύουμε ότι θα έπρεπε να είμαστε για να εντυπωσιάσουμε τους άλλους.

Νέλη Βυζαντιάδου